ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមអាភៀន រហូតមកដល់ក្រោយពេលដែលប្រាំបីជនជាតិចូលមកលុកលុយចិន ធ្វើឲ្យស្ថានភាពប្រទេសចិននាពេលនោះមានសភាពជាប្រទេសពាក់កណ្ដាលអាណានិគម។ រដ្ឋាភិបាលចិនចាប់ផ្ដើមឈានចូលក្នុងសភាពទន់ខ្សោយនិងគ្មានសមត្ថភាព រហូតធ្វើឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនរងទុក្ខលំបាកគ្រប់ទីកន្លែង។ ក្នុងពេលនោះដែរ ស៊ុនចុងសាន់ ឬស៊ុយ៉ាត់សេនក៏បានងើបប៉ះបោរឡើង និងជ្រើសរើសយកវិធីជម្រុញបដិវត្ដន៍ដើម្បីរំលំអំណាចរាជវង្សឈិង។
ស៊ុនចុងសាន់ ចាប់កំណើតនៅខេត្ដក្វាងទុង និងបានធ្វើដំណើរតាមមាតាទៅកោះហាវ៉ៃ ធ្វើឲ្យបានឃើញភាពអស្ចារ្យនៃនាវាចំហាយទឹក និងភាពធំធេងនៃមហាសមុទ្រ។ ការធ្វើដំណើរលើកនោះធ្វើឲ្យស៊ុនចុងសាន់បានទទួលការសិក្សាបែបសម័យនិយម មានដូចជា ភាសាអង់គ្លេស ប្រវត្ដិសាស្ដ្រអង់គ្លេស គណិតវិទ្យា រូបវិទ្យា គីមីវិទ្យា។ ក្រោយមកបានធ្វើដំណើរទៅហុងកុង និងបានចូលទៅសិក្សារហូតបានចប់មុខជំនាញពេទ្យ។ ក្រោយមកបានបើកគ្លីនិកព្យាបាលអ្នកជំងឺនៅម៉ាកាវ និងក្វាងទុង។
មួយរយៈកាលដំបូងស៊ូចុងសាន់ក៏ពុំបាននិយាយអំពីប្រវត្ដិរបស់ខ្លួនទេ លុះមកដល់ឆ្នាំ គ.ស ១៨៩៤ បានសាកល្បងផ្ញើសំបុត្រទៅលីហុងចាង ដែលក្នុងនោះមានសំណើទម្រង់បដិវត្ដន៍ជាច្រើនប្រការ តែសំបុត្រនោះត្រូវលីហុងចាងបដិសេធ។ ដោយក្ដីអស់សង្ឈឹម ធ្វើឲ្យស៊ុនចុងសាន់បានចាត់តាំងសមាគមន៍ស៊ិនចុងនៅហុងកុង ជម្រុញឲ្យមានចលនា “ការបណ្ដេញអនារ្យជន ស្ដារប្រទេស បង្កើរដ្ឋបាលមហាជន” ឡើង។
ឆ្នាំ គ.ស ១៩០៥ ដែលត្រូវនឹងរជ្ជកាលរបស់ហង់តេកួងស៊ីឆ្នាំទី ៣០ មានការរៀបចំប្រជុំនៅតូក្យូ ហើយក្នុងទីប្រជុំនោះស៊ុនយ៉ាត់សេនបានស្នើឲ្យមានការចាត់តាំងសហព័ន្ធដើម្បីបដិវត្ដន៍ឡើង។ ក្រោយការប្រឹក្សាយោបល់ សហព័ន្ធថុងម៉ឺងត្រូវបានបង្កើតឡើង។
ក្រោយមកស៊ុនយ៉ាត់សេនបានស្នើគោលការណ៍ ៣ ប្រការសម្រាប់ប្រជាជន ឬដែលគេហៅថា លទ្ធិត្រៃរាស្ដ្រ ដែលមានគោលការណ៍សំខាន់ដូចជា គោលការណ៍ប្រជាជាតិ ឬការផ្ដួលរំលំអំណាចគ្រប់គ្រងរបស់រាជវង្សម៉ាន់ជូ ឲ្យគ្រប់ជនជាតិនៅប្រទេសចិនមានសិទ្ធិស្មើភាពគ្នា។ គោលការណ៍ប្រជាសិទ្ធិ គឺឲ្យប្រជាជនមានលិទ្ធិ មានអំណាចផ្ទាល់ក្នុងការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង និងគោលការណ៍ប្រជាជីព គឺផ្ដល់ភាពស្មើគ្នានៃកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនិងសង្គមកិច្ច។
ការចាប់កំណើតនៃសហព័ន្ធថុងម៉ឺង ដែលបានចាប់អាវុធក្រោកឡើងប្រឆាំងនឹងរាជសំណាក់ឈិង បណ្ដាលឲ្យរង្គោះរង្គើរបបគ្រប់គ្រងរបស់រាជសំណាក់ឈិងយ៉ាងខ្លាំង។ រហូតក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ គ.ស ១៩១១ មានការងើបបះបោរឡើងនៅទីទួលផ្កាលឿងក្នុងខេត្ដក្វាងចូវ បណ្ដាលឲ្យមេដឹកនាំសំខាន់ៗ និងសមាជិកសហព័ន្ធស្លាប់អស់ជាច្រើននាក់។ មានការប្រមូលរួបរួមសាកសព ៧២ នាក់ទៅកប់ក្នុងរណ្ដៅតែមួយ ដោយអ្នកប្រវត្ដិសាស្ដ្របានហៅថាជា ៧២ វីរបុរសទួលផ្កាលឿង (ក្រោយមកមានការសិក្សាបន្ថែមនិងរកឃើញថាចំនួនវីរជននោះមានដល់ទៅ ៨៦ សាកសព)។ ទោះជាការងើបបះបោរនេះទទួលបរាជ័យក៏ពិតមែន តែឈាមស្រស់និងជីវិតរបស់វីរជនទាំងអស់នេះបណ្ដុះចលនាផ្ដួលរំលំរាជវង្សឈិងឲ្យផុសផុលកាន់តែខ្លាំងឡើង។
១១.ប្រវត្ដិសាធារណរដ្ឋ
ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមអាភៀន រហូតមកដល់ក្រោយពេលដែលប្រាំបីជនជាតិចូលមកលុកលុយចិន ធ្វើឲ្យស្ថានភាពប្រទេសចិននាពេលនោះមានសភាពជាប្រទេសពាក់កណ្ដាលអាណានិគម។ រដ្ឋាភិបាលចិនចាប់ផ្ដើមឈានចូលក្នុងសភាពទន់ខ្សោយនិងគ្មានសមត្ថភាព រហូតធ្វើឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនរងទុក្ខលំបាកគ្រប់ទីកន្លែង។ ក្នុងពេលនោះដែរ ស៊ុនចុងសាន់ ឬស៊ុយ៉ាត់សេនក៏បានងើបប៉ះបោរឡើង និងជ្រើសរើសយកវិធីជម្រុញបដិវត្ដន៍ដើម្បីរំលំអំណាចរាជវង្សឈិង។
ស៊ុនចុងសាន់ ចាប់កំណើតនៅខេត្ដក្វាងទុង និងបានធ្វើដំណើរតាមមាតាទៅកោះហាវ៉ៃ ធ្វើឲ្យបានឃើញភាពអស្ចារ្យនៃនាវាចំហាយទឹក និងភាពធំធេងនៃមហាសមុទ្រ។ ការធ្វើដំណើរលើកនោះធ្វើឲ្យស៊ុនចុងសាន់បានទទួលការសិក្សាបែបសម័យនិយម មានដូចជា ភាសាអង់គ្លេស ប្រវត្ដិសាស្ដ្រអង់គ្លេស គណិតវិទ្យា រូបវិទ្យា គីមីវិទ្យា។ ក្រោយមកបានធ្វើដំណើរទៅហុងកុង និងបានចូលទៅសិក្សារហូតបានចប់មុខជំនាញពេទ្យ។ ក្រោយមកបានបើកគ្លីនិកព្យាបាលអ្នកជំងឺនៅម៉ាកាវ និងក្វាងទុង។
មួយរយៈកាលដំបូងស៊ូចុងសាន់ក៏ពុំបាននិយាយអំពីប្រវត្ដិរបស់ខ្លួនទេ លុះមកដល់ឆ្នាំ គ.ស ១៨៩៤ បានសាកល្បងផ្ញើសំបុត្រទៅលីហុងចាង ដែលក្នុងនោះមានសំណើទម្រង់បដិវត្ដន៍ជាច្រើនប្រការ តែសំបុត្រនោះត្រូវលីហុងចាងបដិសេធ។ ដោយក្ដីអស់សង្ឈឹម ធ្វើឲ្យស៊ុនចុងសាន់បានចាត់តាំងសមាគមន៍ស៊ិនចុងនៅហុងកុង ជម្រុញឲ្យមានចលនា “ការបណ្ដេញអនារ្យជន ស្ដារប្រទេស បង្កើរដ្ឋបាលមហាជន” ឡើង។
ឆ្នាំ គ.ស ១៩០៥ ដែលត្រូវនឹងរជ្ជកាលរបស់ហង់តេកួងស៊ីឆ្នាំទី ៣០ មានការរៀបចំប្រជុំនៅតូក្យូ ហើយក្នុងទីប្រជុំនោះស៊ុនយ៉ាត់សេនបានស្នើឲ្យមានការចាត់តាំងសហព័ន្ធដើម្បីបដិវត្ដន៍ឡើង។ ក្រោយការប្រឹក្សាយោបល់ សហព័ន្ធថុងម៉ឺងត្រូវបានបង្កើតឡើង។
ក្រោយមកស៊ុនយ៉ាត់សេនបានស្នើគោលការណ៍ ៣ ប្រការសម្រាប់ប្រជាជន ឬដែលគេហៅថា លទ្ធិត្រៃរាស្ដ្រ ដែលមានគោលការណ៍សំខាន់ដូចជា គោលការណ៍ប្រជាជាតិ ឬការផ្ដួលរំលំអំណាចគ្រប់គ្រងរបស់រាជវង្សម៉ាន់ជូ ឲ្យគ្រប់ជនជាតិនៅប្រទេសចិនមានសិទ្ធិស្មើភាពគ្នា។ គោលការណ៍ប្រជាសិទ្ធិ គឺឲ្យប្រជាជនមានលិទ្ធិ មានអំណាចផ្ទាល់ក្នុងការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង និងគោលការណ៍ប្រជាជីព គឺផ្ដល់ភាពស្មើគ្នានៃកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនិងសង្គមកិច្ច។
ការចាប់កំណើតនៃសហព័ន្ធថុងម៉ឺង ដែលបានចាប់អាវុធក្រោកឡើងប្រឆាំងនឹងរាជសំណាក់ឈិង បណ្ដាលឲ្យរង្គោះរង្គើរបបគ្រប់គ្រងរបស់រាជសំណាក់ឈិងយ៉ាងខ្លាំង។ រហូតក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ គ.ស ១៩១១ មានការងើបបះបោរឡើងនៅទីទួលផ្កាលឿងក្នុងខេត្ដក្វាងចូវ បណ្ដាលឲ្យមេដឹកនាំសំខាន់ៗ និងសមាជិកសហព័ន្ធស្លាប់អស់ជាច្រើននាក់។ មានការប្រមូលរួបរួមសាកសព ៧២ នាក់ទៅកប់ក្នុងរណ្ដៅតែមួយ ដោយអ្នកប្រវត្ដិសាស្ដ្របានហៅថាជា ៧២ វីរបុរសទួលផ្កាលឿង (ក្រោយមកមានការសិក្សាបន្ថែមនិងរកឃើញថាចំនួនវីរជននោះមានដល់ទៅ ៨៦ សាកសព)។ ទោះជាការងើបបះបោរនេះទទួលបរាជ័យក៏ពិតមែន តែឈាមស្រស់និងជីវិតរបស់វីរជនទាំងអស់នេះបណ្ដុះចលនាផ្ដួលរំលំរាជវង្សឈិងឲ្យផុសផុលកាន់តែខ្លាំងឡើង។
Subscribe to:
Posts (Atom)